- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 23
- Türkiye Türkçesinde fiilden isim yapan eklerin morfo-semantik işlevleri
Türkiye Türkçesinde fiilden isim yapan eklerin morfo-semantik işlevleri
Authors : Çiçek VAROL, Ahmet AKÇATAŞ
Pages : 199-226
Doi:10.29000/rumelide.948328
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-06-21
Article Type : Research
Abstract :İsim, canlı ve cansız bütün varlıkları karşılayan ve onları ifade etmemizi sağlayan kelimelerdir. İsimler, kök halinde olabileceği gibi birtakım sonek şeklindeki yapım ekleriyle türetilmiş de olabilir. İsim türeten yapım ekleri, isimden isim ve fiilden isim olmak üzere iki grupta ele alınır. Fiilden isim türeten ekler, fiil kök ve gövdelerinden isim yapmak için kullanılan eklerdir. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için, en yaygın sözcük oluşturma yöntemi biçimbilgisi ile de doğrudan ilgili olan türetimdir. Türetim, isim ya da fiil tabanlı kök veya gövdelere biçimbirimler eklenerek yeni bir anlama sahip sözcükler oluşturmaktır. Bu çalışmada morfo-semantik türetim ele alındı. Bazı ekler, eklendikleri kök veya gövdenin anlamıyla ilişkili anlam verirken bazıları da eklendikleri kelimelere yeni bir anlam vermektedir. Bu anlam ilişkisi de morfo-semantik adı altında incelenmektedir. Morfo-semantik, anlambilimin bir alt kolu olarak değerlendirilmekte ve eklerin, eklendikleri kelimelere kazandırdığı anlamları belirler. Morfo-semantik, eklendikleri sözcüklerle anlam ilişkisi kurmasını, eklendikleri kelimelerin anlamında, türünde ve yapısında değişiklik yapmasını inceler. Biçimbilimsel yeni yorumlar ve anlam değişmeleri ile dile yeni sözcük yaratma olanağı sağlar. Bu çalışmada incelenen eserlerde fiilden isim türeten eklerin morfo-semantik işlevleri üzerine duruldu. Genel gramer üzerine yapılan çalışmalardan fiilden isim türeten ekler belirlenerek, incelenen eserlerde bu eklerin morfo-semantik işlevleri tespit edildi. İncelenen eserler ve çalışmada yararlanılan kaynaklar, kaynakça kısmında belirtildi.Keywords : isim, fiil, morfo-semantik, türetim, anlam