- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 22
- Marteniçka: Bulgaristan’dan Türkiye’ye bir nevruz geleneğinin göçü
Marteniçka: Bulgaristan’dan Türkiye’ye bir nevruz geleneğinin göçü
Authors : Cevdet Avci
Pages : 495-509
Doi:10.29000/rumelide.886159
View : 18 | Download : 7
Publication Date : 2021-03-21
Article Type : Research
Abstract :Toplumların sosyo-ekonomik üretim-tüketim tarzlarının doğayla iç içe olduğu dönemden bu yana, kültürü şekillendiren önemli etkenlerden birisi yaşanılan fiziki çevre olmuştur. Buna bağlı olarak mevsim geçişleri başta olmak üzere doğa olayları, insan hayatını yakından ilgilendirmiştir. Kuzey Yarım Küre’de, ilkbaharda doğanın uyanışıyla birlikte hayvanların çoğalması ve toprağın işlenebilir hale gelmesi, çeşitli kültürel olayların gelişmesini sağlamıştır. Ortaya çıkan inanış ve uygulamalar Nevruz Bayramı çatısı altında geçmişten bu yana varlığını sürdürmüştür. Bu makalenin konusunu bir nevruz geleneği olan marteniçkanın, toplumsal bellek unsuru olarak Bulgaristan’da yaşayan Türkler vasıtasıyla Türkiye’ye taşınması oluşturmaktadır. Bu çerçevede makalede, bir kültürel alışveriş biçimi ve toplumsal bellek aktarımını göç olgusu etrafında ele almak amaçlanmıştır. Makalede, halk bilgisi derleme yöntemlerinden anket yöntemiyle soru formu hazırlanarak Bulgaristan’da ve Türkiye’de yaşayan Bulgaristan’da akrabaları olup gidiş geliş yapan kaynak kişilerden konuyla ilgili bilgi alınmıştır. Ayrıca yazılı ve elektronik kaynaklar taranmış ve doküman analizi tekniğiyle veriler değerlendirilmiştir. Yapılan incelemede, marteniçkanın Balkanlarda uygulanmakta olan bir bahar bayramı geleneği olduğu ve geleneğin eski kültür izlerini taşıdığı sonucuna varılmıştır. Kırmızı ve beyaz renkte yapılan bileklik ve diğer süs eşyaları, mart ayı boyunca baharın gelişini karşılamak için kullanılmaktadır. Baharla birlikte uyanış ve yenilenme, marteniçkayla sembolize edilmektedir. Toplumsal kimlik, göçle birlikte halk kültürü belleğindeki unsurlar aracılığıyla korunmuştur. Böylece müşterek Türk kültürünün temel değerlerinden olan nevruz etrafındaki kutlamalar, Bulgar gelenekleriyle iç içe geçerek marteniçka şeklinde Türkiye’ye taşınmıştır.Keywords : Nevruz, Bulgaristan, maeteniçka, göç, gelenek, kültürel bellek