- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: Ö8 Special Issue
- Kıpçak Türkçesinde yer alan orman, dağ, tepe kavram alanlarına ait coğrafi terimler
Kıpçak Türkçesinde yer alan orman, dağ, tepe kavram alanlarına ait coğrafi terimler
Authors : Selma ÖZEN ALLI
Pages : 87-96
Doi:10.29000/rumelide.825929
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2020-11-21
Article Type : Research
Abstract :Kıpçak Türkçesi, XIII. yüzyıldan ile XVI. yüzyıla kadar Güney Rusya steplerinden, Orta Doğu coğrafyasına kadar uzanan bir sahada varlığını sürdürmüş olan tarihî Türk lehçelerinden biridir. Çeşitli kavram alanlarına ait zengin bir söz varlığı barındıran bu dönem eserlerinde, Türk kültürüne ait pek çok sosyal, iktisadî, etnolojik, folklorik, coğrafî unsur yer alır. Bu çalışmada Kıpçak Türkçesiyle yazılmış eserlerden hareketle orman, dağ, tepe kavram alanlarına ait coğrafya terimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle Prof. Dr.Recep Toparlı, Yrd. Doç Dr. Hanifi Vural ve Yrd. Doç. Dr.Recep Karaatlı'nın hazırlamış olduğu Kıpçak Türkçesi Sözlüğü adlı eserden bu kavram alanlarına ait coğrafya terimleri taranmış ve bu tarama sonucunda tespit edilen terimler orman kavram alanına giren coğrafya terimleri, dağ kavram alanına giren coğrafya terimleri ve tepe kavram alanına giren coğrafya terimleri olmak üzere üç grupta incelenmiştir. Bu terimler, eserdeki anlamları ile ve varsa ek bilgiler ile birlikte verilmiştir. Ardından ilgili terimler etimolojik olarak incelenmiş ve bunların tarihî süreç içindeki durumları ortaya konmaya çalışılmıştır. Son olarak, ele alınan bu terimlerin Türkiye Türkçesindeki kullanımlarına yer verilmiştir. Çalışmanın inceleme kısmında yer alan coğrafya terimlerinin etimolojik açıklamaları başta Clauson'un eseri olan An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish adlı sözlükten olmak üzere Marttı Rasanen'e ait Versuch Eines Etymologıschen Wörterbuchs Der Türksprachen adlı sözlük ve V.M.Nadalyaev, D.M. Nasilov, E.P.Tenişev, A.M.Şerbak birlikteliğinde hazırlanan Drevnetyurskiy Slovar adlı sözlük kullanılarak yapılmıştır. Bunların yanı sıra Andreas Tietze'nin Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati ile Hasan Eren'e ait olan Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü ve Tuncer Gülensoy'un yazmış olduğu Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü adlı eserlerden de yararlanılmıştır.Keywords : Kıpçak Türkçesi, coğrafya terimleri, söz varlığı, etimoloji