- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 20
- Bir yabancılara Türkçe öğretimi kaynağı olarak et-Tuhfetü ’l-Hamîdiyye fî ’l-Luğati ’l-Osmâniyye...
Bir yabancılara Türkçe öğretimi kaynağı olarak et-Tuhfetü ’l-Hamîdiyye fî ’l-Luğati ’l-Osmâniyye
Authors : Ensar ALEMDAR
Pages : 116-144
Doi:10.29000/rumelide.791105
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2020-09-21
Article Type : Research
Abstract :Yabancılara Türkçe öğretimi alanında, her dönemde farklı saiklerle ve farklı dillere sahip fertlere yönelik olarak çeşitli eserler kaleme alınmıştır. Bu eserlerden biri de Misbâh bin Selîm el-LEBÂBÎDÎ’nin et-Tuhfetü ’l-Hamîdiyye fî ’l-Luğati ’l-Osmâniyye adlı eseridir. Eser; 12 Rebiülevvel 1312 [=13 Eylül 1894] tarihinde tamamlanmış ve 1314 [1896-1897] senesinde Beyrut’ta Matba‘atü ’l-Edebiyye’de basılmıştır. Müellifi tarafından "mekātib-i ibtidā’iyye şāgirdānına hediyye” olduğu belirtilen bu eser, ana dili Arapça olanlara Türkçe öğretmek maksadıyla yazılmıştır. Osmanlı Türkçesindeki "harfler ve telaffuzları”, "harekeler”, "mastarlar”, "müfredat” ve "kelimeler ve kısımları” ana başlıklarını ihtiva eden bahse konu eserin sonuna Ta’lîm-i Kırâat adlı eserden iktibas edilmiş "okuma metinleri” de dercedilmiştir. Tuhfetü ’l-Hamîdiyye’nin "mastarlar” bölümünde Osmanlı Türkçesinde kullanılan toplam 781 kelime, Arapça ve Farsça karşılıklarıyla birilikte; 41 temadan müteşekkil olan "müfredat” bölümünde de yine aynı mahiyetteki toplam 1820 kelime; Arapça karşılıklarıyla birlikte listelenmiştir. Eserin "kelimeler ve kısımları” bölümünde ise pek çok gramer yapısı; çeşitli kısımlar hâlinde ve açıklamalar, örnekler ve Arapça karşılıkları ile birlikte ele alınmıştır. Bu çalışmada, adı geçen eser; sahip olduğu hususiyetler bakımından incelenmiş ve yabancılara Türkçe öğretimi alanında günümüzde esas alınan ilkeler açısından değerlendirilmiştir. Ayrıca; çalışmada, eser ile ilgili daha sağlıklı bir fikir elde edilebilmesi için, eserde kullanılan başlıklara ve bu başlıklar alıtında yer alan bazı örneklere de yer verilmiştir.Keywords : Yabancılara Türkçe öğretimi, Osmanlı Türkçesi, Arapça, Misbâh el-LEBÂBÎDÎ, Tuhfetü ’l-Hamîdiyye