- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 20
- Türkçe belagat semantiğinde cümle bağlama, ayırma, birleştirme
Türkçe belagat semantiğinde cümle bağlama, ayırma, birleştirme
Authors : Meriç GÜVEN
Pages : 77-94
Doi:10.29000/rumelide.791095
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2020-09-21
Article Type : Research
Abstract :Duygu ve düşüncelerin sade dille ve manası açık şekilde ifade edilmesinin esası belagat; belagatin şartı cümlelerin "bağlama”, "ayırma”, "birleştirme” yoluyla tertip ve tanzimidir. "İyi ve Doğru Yazma Usulleri” ile ilgili bu husus, belagat semantiğinde söz ve üslup güzelliğini ortaya koyan ve anlamı belirleyen bir konudur. Bu konu cümlelerin birbirleriyle mutabakatı gözetilerek ve vasıl (cümleleri ve bağlacı ile bağlama), fasıl (cümleleri ve bağlacı ile bağlamama) ve hem vasıl hem fasıl (cümleleri ve bağlacı ile bağlama, ayırma, birleştirme) kurallarına uyularak gerçekleştirilir. Bu gerçekleştirme hâlin icabına ve gereğine uygun düşen ve ögeler arasında intikal sağlayan bağlı ve ardışık cümlelerle; her biri kendi içinde bütünlük arz eden birbirinden bağımsız ve müstakil, fakat anlamca birbiri ile ilgili cümlelerle ve hem bağımsız ve müstakil ve hem birbirine bağlı ve zincirlemeli (müselsel) cümlelerle temerküz ve tekasüf eder (ortaya çıkar ve yoğunlaşır). Türkçe cümlelerde, bağlama işlevi gören "ve” bağlama edatı, bağlama edatı "ve”ye denk ve eşlenik işlev gören ", " ve " ;”, kabilinden bağlama işaretleri, bağ-fiil eki (y)Xp ve ayırma işareti nokta ".” bu bağlama, ayırma ve birleştirme işlemlerini gerçekleştiren figüratif "işleç”ler olarak kullanılır. Bağlayıcı ve ayırıcı unsurların yerinde ve doğru kullanılmasıyla söz ve ibareler ve cümleler arasında anlamlı birliktelikler, cümlelere sağlamlık ve ebedilik kazandıran ahenkli ve armonili dizimlikler oluşur. Aynı şekilde bağlayıcı ve ayırıcı unsurların yanlış kullanılmasıyla söz ve ibareler ve cümleler arasında uyumsuz ve uygunsuz yapılar, anlamı tamamlanmamış veya yanlış tanımlanmış cümleler ve cümleden büyük dil birlikleri ortaya çıkar.Keywords : Belagat, cümle, bağlama, ayırma, birleştirme