- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 18
- Uncovering the farthest reaches of the meaning universe of a short story and its translations throug...
Uncovering the farthest reaches of the meaning universe of a short story and its translations through semiotics of translation
Authors : Alize CAN RENÇBERLER
Pages : 539-556
Doi:10.29000/rumelide.706324
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2020-03-21
Article Type : Research
Abstract :Göstergelerle donanmış yazınsal eserlerin anlam evrenini keşfetmek için okurun işbirliği kaçınılmaz bir gerekliliktir. Göstergebilim, bu işbirliğinin sağlanmasında ve yazınsal metinlerin hayali ormanlarında gezintiler yapılmasına yardımcı olmaktadır. Bu nedenle, göstergebilim ve çeviri işbirliğinin, çeviribilim ile ilgili gelecekteki araştırmaların önünü açmasında etkisi ve rolü azımsanmayacak kadar çoktur. Bu makalenin amacı da, göstergebilim-çeviri işbirliğini özgün metin olarak bir kısa hikaye ve bu hikayenin iki Türkçe çevirisi üzerinde göstermektir. Bu amaç doğrultusunda, Edgar Allan Poe'nun The Tell-Tale Heart başlıklı eseri ile Celal Üster ve Dost Körpe'nin Gammaz Yürek başlığıyla Türkçe’ye ayrı ayrı yaptıkları çeviriler ele alınacaktır. Orijinal metnin göstergebilimsel incelemesi Umberto Eco'nun Metinsel İşbirliği Düzeyleri’nden hareketle derlenmiş Söylem ve Anlatı Yapısı, Eylem ve İşlev Yapısı ve İdeolojik Yapı olarak üç sınıftan oluşan Özgün Metin Okuma ve Çözümleme Modeli çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Söylem ve Anlatı Yapısında, Fabula ve Intreccio düzlemlerine göre metnin anlamlı küçük parçalara ayrılması, anlatıcı/anlatıcıların ve söyleyenlerin belirlenmesi, söylem dönemi ve öykü döneminin belirlenmesi, anlatıcının kullandığı dil özelliklerinin saptanması, anlatıcı/anlatıcıların bakış açılarının belirlenmesi, metnin hangi kodlarla okunabilir olduğunun saptanması (çoğul okuma kodları), gerçeklik durumu, gizli durumlar ve anlaşmaların ortaya çıkarılması, başlıkların ve alt başlıkların belirlenmesi, semboller, yerdeşlikler, metin dışı öğeler ve metinlerarası ilişkiler açıklanmaktadır. Fabula ve Intreccio düzeylerinin eyleyensel roller ve anlatısal işlevleri, Eylem ve İşlev Yapısı sınıfında tartışılmaktadır. Son adımda, İdeolojik Yapıda, okuyucunun anlatıdaki yeri belirlenmektedir. Özgün metnin anlam evrenini keşfedildikten sonra Türkçe çevirileri Yetkin Çevirmen İnceleme Modeli ışığı altında üç ana sınıf içerisinde incelenecektir: Çeviride Kayıplar/Kazançlar, Çevirideki Göndergeler ve Metni Görebilme. Özgün metnin çözümlenmesinden sonra Türkçe çevirileri bu modele göre incelenmekte, özgün metin ile karşılaştırılmakta ve çevirilere dair bir değerlendirme yapılmaktadır. Araştırma sonunda, özgün ve çeviri metinlerin anlam evrenleriyle ilgili dikkat çekici hususlar gün ışığına çıkarılmakta ve buna bağlı olarak, çeviri göstergebiliminin çeviri çalışmalarına uygulanmasının çeviribilime önemli derecede katkı sağladığı ve gelecekte yapılacak çalışmalar için bir yöntem sunduğu belirtilmektedir.Keywords : Çeviri göstergebilimi, özgün metin okuma ve çözümleme modeli, yetkin çevirmen değerlendirme modeli, Fabula, Intreccio