- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 18
- İki teori, iki pratik ya da olağanüstü olağana karşı
İki teori, iki pratik ya da olağanüstü olağana karşı
Authors : Ertan ENGİN
Pages : 115-123
Doi:10.29000/rumelide.705537
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2020-03-21
Article Type : Research
Abstract :Ahmet Mithat ve Halit Ziya’nın roman anlayışları, deyiş yerindeyse, taban tabana zıttır. Vak’anın gelişimindeki hız, tasvirlerde birkaç çizgiyle/fırça darbesiyle ve dolayısıyla bir eskizle yetinmek, (tutarlı ve kanlı-canlı bir)karakter yaratma kaygısından uzaklık, okuyucuyu etkilemeye/manipüleye meyyal anlatım/anlatıcı ve bununla ilintili olarak, karakterlerin anlatıda ahlak terazisinde ölçülüp tartılması.. Bu ve benzer unsurlar Ahmet Mithat kurmacasının belirgin nitelikleriyken, onun neredeyse üzerinde hiç durmadığı bir noktada derinleşmek de Halit Ziya romancılığının karakteristik, ayırt edici vasfıdır. Bahis konusu vasıf, duyguların tahlilidir. Ahmet Mithat romancılığında önemli olaylar dış dünyada gerçekleşirken, Halit Ziya romancılığında iç dünyada yaşanır. Roman türünü daha baştan; muhayyel/gerçek dışı/olağan üstü olana kökensel bağlılığıyla tanımlayan ve bu tanımı bir postulat olarak kabul A. Mithat için zirvedeki romancı, Monte Kristo Kontu’nun yazarı Alexandre Dumas’dır. Halit Ziya ise, realist ve natüralist ekolün öne çıkan isimleri; Balzac, Flaubert ve Goncourt Kardeşler’e ilgisini yönelterek, romana dair tespitlerine onlardan delil getirir. O, romanda idealizmin ve eylemleri idealizm tarafından yönlendirilen, anlamlandırılan tiplerin karşısındadır. Hatta böyle tiplerden, alay ve hor görüyle bahseder. Bu iki yazarın roman anlayışlarına dair önemli ipuçları Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar ve Hikâye adlı kitaplarında yer alır. Bu yazıda öncelikle söz konusu iki kitapta ‘roman’a ve ‘romancılık’a dair ipuçları üzerinde durulacak, sonrasında Henüz On Yedi Yaşında ve Sefile romanlarından hareketle iki yazarın romancılıklarına daha yakından bakılacaktır.Keywords : Ahmet Mithat, Halit Ziya, Henüz On Yedi Yaşında, Sefile, roman