- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- RumeliDE 2019.Ö6 - Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansı Öz
- A universal parser or language specific parsing strategies: A study on relative clause attachment pr...
A universal parser or language specific parsing strategies: A study on relative clause attachment preference in Turkish
Authors : Zeynep BAŞER
Pages : 1-21
Doi:10.29000/rumelide.648403
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2019-11-21
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada bir dizi deney ile tek dilli Türkçe konuşanların ilgi tümcesi bağlama tercihlerinde sözdizimsel hazırlama etkisi incelenmiştir. İlgi tümcesi bağlama tercihlerinin diller arasında farklılık göstermesi, çözümleme stratejilerinin evrensel ilkelere değil dile özgü değiştirgenlere bağlı olabileceği fikrini ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle, birçok model çözümleyicinin evrenselliği, ilk analizde işleyen altta yatan mekanizma, ve cümle işlemlemede kullanılan bilgi kaynaklarıyla ilgili varsayımlarını ileri sürmüştür. Ancak, farklı materyaller ve yöntemler kullanılarak farklı dillerde yapılan bir çok çalışmada elde edilen bir biriyle çelişen bulguları açıklayacak tek bir model henüz mevcut değil. İlgi tümcesi bağlama tercihlerini detaylı bir şekilde incelemek için, bu çalışmada iki çevrimdışı (kağıt-kalem) ve bir çevrimiçi (kendi hızında okuma) yöntemi kullandık. Sonuçlar bir dizi etken kontrol edildiğinde tek dilli Türkçe konuşan bireylerin belirli bir bağlama tercihi göstermediğini ortaya koymuştur. Başka bir deyişle, ilgi tümcesi bağlama tercihlerinin anlamsal etkenlere (örn. tamlayan ve tamlanan isimlerin yakın ve uzak yüklem ile anlamsal ilişkisi), çalışma şartları (örn. örtülü işlemleme veya yönlendirilmiş değerlendirme), ve kullanılan tekniklere (örn. çevrimdışı veya çevrimiçi) bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Yine de, sözdizimsel hazırlama etkisi, tek dilli Türkçe konuşan bireylerin alternatif bağlama yorumlarının ağaç yapısını (aşamalı oluşumunu) ayrıştırdığını göstermektedir. Ayrıca, sonuçlar NP1 (tamlayan) ile bağlama tercihi eğilimi göstermenin yapısal karmaşıklık (etken ve edilgen) ve çalışma deseni (çevrimiçi ve çevrimdışı, ya da dikkatin yönlendirilmesi veya örtük işlemle) gibi koşullardan doğan bilişsel talebi azaltma stratejisi olarak işlemleme zorluğu ile ilişkilendirilebileceğini önermektedir.Keywords : İlgi tümcesi bağlama, Türkçe, cümle işlemleme, sözdizimsel hazırlama