- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 16
- Türkçe işaret sözcükleri dizgesi üzerine bazı notlar
Türkçe işaret sözcükleri dizgesi üzerine bazı notlar
Authors : Metin BALPINAR
Pages : 27-39
Doi:10.29000/rumelide.616882
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2019-09-21
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, Türkiye Türkçesindeki işaret sözcüklerinin çeşitli kullanımları, ilk kez, durumsal, algısal ve metne bağlı özelliklerine ayrılarak incelenmiştir. Durumsal kullanımda (durum bağlamında bulunan nesneleri işaret eden kullanımda), bu ve şu sözcükleri, o ’dan farklı bir dağılımsal özellik göstermektedir; bu ve şu konuşucunun alanı içinde bulunan göndergeye işaret ederken, o konuşucunun alanı dışında kalan göndergeye işaret eder. Algısal kullanımda ( konuşucunun ve dinleyicinin ortak bilgisine dayalı işaret sözcüğü kullanımda ) da, durumsal kullanımdakine benzer bir biçimde, şu ve o işaret sözcüklerinin dağılımı konuşucunun alanı kavramına duyarlıdır. Metne bağlı kullanımda (işaret sözcüğünün, söylem içinde kendinden önce gelen bir tümceye ya da ad öbeğine gönderimde bulunduğu kullanımda), bu kendinden önce gelen bir önermeyi, o kendinden önce gelen bir ad öbeğini işaretler. Ayrıca, o işaret sözcüğü, bu sözcüğünde görülmeyen, bir niceleyici tarafından bağlanan mantıksal değişken olma özelliğine sahiptir. Araştırmanın bulguları bize, Türkçe işaret sözcükleri dizgesiyle ilgili şunları göstermektedir: (a) durumsal kullanımda, Türkçe işaret sözcükleri iki sırası bitişik olan ikili bir karşıtlık ilişkisi ( bu şu / o ) sergilemektedir, (b) Türkçe işaret sözcüklerinin algısal ve metne bağlı kullanımlarında ise ikili karşıtlık dizgeleri (algısal kullanımda ‘ şu / o ’ ve metne bağlı kullanımda ‘ bu / o ’ dizgeleri) göze çarpmaktadır.Keywords : Türkçe, işaret sözcükleri, durumsal kullanım, algısal kullanım, metne bağlı kullanım