- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- RumelidE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri Special Issue
- İlk Türk polisiye serilerini çeviribilim bağlamında yeniden düşünmek
İlk Türk polisiye serilerini çeviribilim bağlamında yeniden düşünmek
Authors : Özge Altintaş, Ayşe Banu Karadağ
Pages : 387-400
Doi:10.29000/rumelide.606225
View : 25 | Download : 11
Publication Date : 2019-08-21
Article Type : Research
Abstract :Çeviri tarihi araştırmalarında "tercüme” kavramı "Osmanlı kültürüne bağlı pek çok aktarım çeşidini kapsayan bir pratikler bütünü” olarak karşımıza çıkmaktadır (Paker, 2014: 67). Bu bağlamda "tercüme” kavramı "nakl”, "taklid”, " te’lîf” gibi kavramsal tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Yapılan araştırmalarda Osmanlı’nın " te’lîf ” eser anlayışının günümüzün "özgün” eser anlayışından farklı olarak "yabancı sayılabilecek kaynak ya da kaynaklara dayanan, kısmen terceme olabilen, kısmen yazarın katkılarıyla üretilen” eserleri kapsadığı vurgulanmaktadır (2014: 38). Bu açıdan Osmanlı kültüründe "tercüme” "çok çeşitli yeniden yazma pratiklerini kapsayan bir kavram” (2014: 42), " te’lîf ” pratiği ise "terceme yollu bir sahiplenme edimi” (2014: 56) olarak düşünülmektedir. Böylece te’lîf eser ve tercüme eser arasındaki keskin sınırlar bulanıklaşmakta ve tercüme yoluyla oluşturulan eserler karşımıza çıkmaktadır. "Te’lif” kavramının "tercüme” kavramı çerçevesinde değerlendirilmesi, " te’lîf ” ve "tercüme” olarak sunulan eserlerin yeniden incelenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı’daki ilk yerli polisiye edebiyat örneklerini bu çerçevede irdelemektir. Bahsi geçen polisiye edebiyat eserlerine "Türklerin Sherlock Holmes’ü” olarak tanıtılan ve farklı "yazarlar” tarafından kaleme alınan "Amanvermez” serileri (1913–1934) örnek gösterilebilir. İlk seri polisiye edebiyat eserleri gerek kurgu gerek karakter yaratımı açısından Batılı polisiye örneklerine benzemesine rağmen kendi döneminin özelliklerini yansıtması sebebiyle "özgün mü?” yoksa "taklit mi?” sorularını gündeme getirmiştir (Örn. Öztürk, 2012; Şahin, 2011). Bu çalışmada, eserlerin yazıldığı dönemdeki işlevlerini anlamak için söz konusu eserler "terceme yollu yazma” (Paker, 2014: 46) stratejisi olarak "te’lîf” kavramı ışığında yeniden değerlendirilecektir.Keywords : Polisiye edebiyat serileri, çeviribilim, tercüme yoluyla yazma