- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 14
- Dört asır dört şair bağlamında divan edebiyatında dünya algısı
Dört asır dört şair bağlamında divan edebiyatında dünya algısı
Authors : Halime ÇAVUŞOĞLU
Pages : 224-240
Doi:10.29000/rumelide.541014
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 2019-03-21
Article Type : Research
Abstract :Divan edebiyatında çoğunlukla dinî ve tasavvufî bakış açısıyla değerlendirilen dünya kavramı, yüzyıllar boyunca çok farklı unsurlarla sembolize edilmiş, çoğu zaman fiziki ve coğrafi bir varlık olmaktan ziyade insanların ona yüklediği anlamlarla değerlendirilmiştir. Bu da dünya kavramının ahlaki bir kavram olarak ele alınmasına zemin hazırlamıştır. Bu anlayıştan dolayı edebî metinlerde dünya, çoğunlukla uzak durulması gereken bir unsur olarak telakki edilmiştir ve dünya kavramına ilişkin yapılan benzetmeler de bu doğrultuda çoğunlukla olumsuz nitelikte olmuştur. Edebî metinlerde, kimi zaman bir oyun yeri, kimi zaman bir pazar, kimi zaman bir acuze, kimi zaman da bir yılan olarak algılanan dünyanın vefasızlığına, dönekliğine, kararsızlığına da ayrıca dikkat çekilmiştir. Bu çalışmada öncelikle dünya kavramının Kur'an-ı Kerim ve hadislerde genel itibariyle nasıl değerlendirildiği ifade edilecek, ardından ilk dönem İslâmî ürünlerinden alınan metinlerle çalışma örneklendirilecektir. Bu bağlamda divan şiirinin büyük şahsiyetlerinin yetiştiği 15., 16., 17. ve 18. yüzyıllardan tespit edilen şairlerin divanlarında dünya kavramına yönelik var olan beyitler taranıp divan şairinin dünya algısına yönelik tespitler yapılmaya çalışılacaktır. Çalışmada değerlendirmeler üç başlık altında ele alınacaktır. Öncelikle dünya kavramına yönelik benzetmeler seçilen şairler noktasında tespit edilecek, akabinde metinlerde dünyanın niteliklerine dair yapılan göndermeler örneklendirilerek insanların dünya ve dünya hayatına dair alması gereken tedbirler şair gözüyle sunulacaktır. Bu zeminde divan edebiyatında dünya algısına dair tespitler dört asır ve dört şair bağlamında değerlendirilecektir.Keywords : Divan edebiyatı, divan şiirinde dünya, tasavvuf, divan