- Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 16
- Vehhâbî Hareketinin Misyonu Hakkındaki Yaklaşımlar ve Harekete Yöneltilen Eleştiriler
Vehhâbî Hareketinin Misyonu Hakkındaki Yaklaşımlar ve Harekete Yöneltilen Eleştiriler
Authors : Kerime Cesur Turhan
Pages : 409-448
Doi:10.32950/rteuifd.625445
View : 11 | Download : 6
Publication Date : 2019-12-20
Article Type : Research
Abstract :Vehhâbî hareketine geniş bir perspektiften bakan bazı tezler dışındaki Vehhâbîlik’le ilgili kaynaklar, hareketin ortaya çığtığı dönemin özellikleri konusunda hemfikirdirler. Bu kaynaklarda çizilen genel çerçeve Muhammed b. Abdilvehhâb’ın (ö. 1206/1792) Hicaz, Irak ve Suriye’ye yaptığı ilmî seyahatleri sırasında insanların İslâm’ın Ehl-i sünnet yolundan saptığını görmesi ve İslâm’a dahil edilen bidat ve hurafelerin ayıklanması gerektiği kanaatine varmış olmasıdır. Vehhâbî hareketinin misyonu konusundaki görüşleri n en temel olanı hareketin dinî olduğu söylemidir ve daha çok kendilerinin tanımlamaları bu yöndedir. Ancak hareketin dinîlik boyutunun dışında siyasî, ekonomik, bedevilik, asabiyye gibi başka sebepler de sayılmıştır. Ayrıca Vehhâbîliğin farklı şekillerde isimlendirilmesiyle hareketin ortaya çıkış sebebinin dinî mi siyasî mi olduğu ya da hareketin Ehl-i sünnet çizgisinde mi yoksa ondan bir sapmaya mı işaret ettiği anlatılmaya çalışılmıştır. İbn Abd ü lvehhâb’ın fikirlerinin yaygınlık kazanmasıyla eleştiriler ve karşı çıkışlar da başlamıştır. Hareketin yaklaşımlarını kabul etmeyen ve onunla fiilî savaşan emîrler olduğu gibi, İbn Abd ü lvehhâb’ın ve tâbilerinin fikirlerini, metotlarını çürütmek, yanlışlığını ortaya koymak maksadıyla risâle, kitap ve makale yazan birçok müellif vardır . Buna karşılık bu reddiye kültürüne cevap niteliğinde literatür de oluşmuştur. Bu makaledeki amaç hareketin ortaya çıkışı ve misyonu konusunda ileri sürülen görüşleri ve bu çerçevede yapılan eleştirileri bir bütün olarak görmek ve değerlendirmektir.Keywords : Fıkıh, Mezhep, Hanbelî, Selefî, Vehhâbî, Reddiye/Eleştiri, Küfür, Şirk