- Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 16
- Şâtıbî’nin Aristo Mantığına Karşı Çıkış Gerekçeleri ve Alternatif Yöntem Teklifi
Şâtıbî’nin Aristo Mantığına Karşı Çıkış Gerekçeleri ve Alternatif Yöntem Teklifi
Authors : Abdurrahman Haçkali, Tayip Nacar
Pages : 14-46
Doi:10.32950/rteuifd.592627
View : 12 | Download : 7
Publication Date : 2019-12-20
Article Type : Research
Abstract :Öz: Tercüme faaliyetleriyle birlikte Yunan felsefe mirası içerisinde İslam dünyasına giren Aristo mantığına karşı Müslüman âlimler farklı tutumlar sergilemişlerdir. Gazzâlî ve takipçileri Aristo mantığını ve onun kesin bilgiye ulaşma vasıtası olan burhânı nazarî şer’î ilimler için bir yöntem/alet olarak kabul etmişlerdir. İbn Teymiyye ve takipçileri ise söz konusu mantığı İslam şeriatının yapısına ve insanın fıtratına aykırı bularak şiddetle karşı çıkmışlardır. Şâtıbî de felsefî arka plana sahip olması yanında uygulama ve sadeliğin esas olduğu selef yöntemine ve şeriatın ümmî yapısına aykırı olması gibi gerekçelerle Aristo mantığına karşı çıkmış ve alternatif olarak da manevî istikrâ yöntemini teklif etmiştir. Şâtıbî bir yöntem olarak mantığa karşı çıkmakla birlikte köken itibariyle mantık ilmine ait birçok kavram ve çıkarıma ise usûlünde yer vermiştir. Bu makalede Şâtıbî’nin mantığa itirazlarının tespit ve değerlendirilmesi yanında kullanmış olduğu mantıkî kavram ve çıkarımların izahı yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca Gazzâlî’nin benimsediği mantık merkezli burhân yöntemine karşı Şâtıbî’nin teklif ettiği anlam eksenli ve selef kökenli manevî istikrâ yöntemini mukayese imkânı vermesi, bu çalışmayı önemli kılan bir husus olarak değerlendirilebilir.Keywords : İslam Hukuku, eş-Şâtıbî, Mantık, Burhân, Manevî İstikrâ, Ümmîlik