- Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 2 Issue: 4
- AMELİ SORUMLULUKTA NESNEL ÖLÇÜTLER
AMELİ SORUMLULUKTA NESNEL ÖLÇÜTLER
Authors : Ali Kumaş
Pages : 105-136
View : 13 | Download : 8
Publication Date : 2013-12-01
Article Type : Research
Abstract :Kişinin sorumluluğunun hem dünyevi hem de uhrevi sonuçları bulun-maktadır. Bu sorumluluğun net bir şekilde bilinmesi dünya ve ahirette mutlu-luğa ulaşmayı temin etme noktasında gereklidir. Bu açıdan ameli sorumlulukta nesnel ölçütlerin varlığı önem arzetmektedir. Söz konusu bu ölçütler "Kişide fiili gerçekleştirmek için gerekli olan organların bulunması, organizmasında o fiile ilişkin yeteneğinin olması ve fiilin gerçekleştirilmesini önleyen engellerin bulun-maması” anlamına gelen istitâat kavramıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağ-lamda istitâat, çeşitli açılardan taksime tabi tutulmuş, özellikle bir işin kolayca yapılmasını temin etme sadedinde, Hanefi doktrininde müyessire ve mümekkine şeklinde bir ayırıma tabi tutulmuştur. İstitâatin şartları ve sonuç olarak da ameli sorumlulukta nesnel ölçütler; a) Mükellefin yeterli bünyeye sahip olması, b) Fiilin, mükellef tarafından tasavvur edilebilecek bir mahiyette olması, c) Tekli-fin mükellefin fiilinin gerçekleşebileceği bir alanla ilgili olması, d) Yapılacak iş, âletle yapılan bir iş ise âletin bulunması olmak üzere dört maddede ifade edil-miştir. Bu dört şartın, sorumluluktaki tezahürlerinin örnekleri ve sonuçları çeşitli açılardan ele alınmıştır.Keywords : İstitâat, sorumluluk, istitâati müyessire, istitâati mümekkine