- Rast Müzikoloji Dergisi
- Vol: 11 Issue: 1
- Türk Din Müziği ve Çubuk/Şabanözü merkezli alevi ocaklarının etkin olduğu alan bağlamında Âşık Seyyi...
Türk Din Müziği ve Çubuk/Şabanözü merkezli alevi ocaklarının etkin olduğu alan bağlamında Âşık Seyyid Süleyman
Authors : Amağan Coşkun
Pages : 137-168
Doi:10.12975/rastmd.20231116
View : 8 | Download : 1
Publication Date : 2023-03-30
Article Type : Research
Abstract :Türk din müziği içerisinde önemli bir yer teşkil eden cem âşık/zâkirliği; göç, kentleşme, teknolojik gelişme, popüler kültür vb. birçok unsur karşısında yeri ve önemini yitirme tehlikesi altındadır. Bu çalışma; Türk din müziğinde önemli bir figür olan Âşık Seyyid Süleyman’ın eserlerinin edebi ve ezgisel kuruluş analizinin yapılmasında hayatı ile döneminin tarihi kayıtlarının incelenmesi açısından tarihsel araştırma, Alevi- Bektaşi müzik kültürünün kodlarının ortaya çıkarılması açısından etnografik karakterde bir araştırmadır. Araştırmada Çubuk/Şabanözü merkezli Alevi ocaklarının etkin olduğu alanın birikimlerini temsil eden öncü cem âşık/zâkiri Âşık Seyyid Süleyman’ın Türk din müziğine katkıları ekseninde hayatı ile eserleri, ezgileri tematik ve edebi kuruluş bakımından disiplinlerarası ve çok yönlü incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın problemi; Türk din müziği ve ocakların etkin olduğu alan bağlamında Âşık Seyyid Süleyman’ın disiplinlerarası ve birçok yönden katkısı ne, neler ve nasıldır? Bu araştırma Âşık Seyyid Süleyman’ın Türk din müziğine katkılarının yaşayan ögelerinin betimlenmesi için belirlenen yörelerdeki kaynak kişilerle görüşmelerin yapılması açısından durum çalışması yöntemi kullanılmış olup; çoklu nitel araştırma tekniklerinin kullanımı ile ilgili müzikofolklorik yapının çözümlenmesini amaçlamıştır. Araştırmada verilerin toplanması için Türk halk bilimi, Türk halk edebiyatı, Türk halk müziği, Türk din müziği alanlarına dair birçok yazılı kaynak incelenmiştir. Bu kaynakların belirlenmesi ve seçiminde alana özgü yöresel ve müzik bağlamı kriterleri gözönünde bulundurulmuştur. Alana ait inceleme sonuçları şu doğrultudadır: alanın kültürel ve inanca ait mirasını şiir ve ezgilerine aktaran Âşık Seyyid Süleyman’ın eserlerinde inanç olgusu temelinde söz ön planda, müzik yardımcı araç olarak yer almıştır. Hece vezninin 11’li kalıbı ile sade ve anlaşılır bir dil kullanan Âşık Seyyid Süleyman’ın şiirleri tematik olarak oldukça zengindir. Müzikal anlatım biçimleri noktasında duvaz-ı imamları sayıca diğerlerine göre oldukça fazladır. Eserlerinde Karcığar makamının hâkim olduğu görülmekle birlikte bu ezgilerin bir kısmı Çargah perdesini eksen olarak alırken bir kısmı Neva perdesini eksen alır; Rest-Çargah arası atlamalar gözlemlenmektedir. Uşşak ve Hüseyni makamlarında başlayıp biten ezgilerin yanı sıra Hüseyni makamında başlayıp Karcığar makamına geçki yapan ezgiler de yer almaktadır. Sözlü kültür ortamı temelli özgün cem âşık/zâkirliği ve kentteki cem âşık/zâkirliği; Anadolu Aleviliği içerisinde yer alan diğer ocaklara özgü dinî müzik uygulamaları bağlamında halk bilimsel ve müzikolojik açıdan araştırma modeli örnek alınarak incelenebilir.Keywords : Âşık Seyyid Süleyman, Cem âşıklığı/zâkirliği, Çubuk/Şabanözü merkezli alevi ocakları, edebiyat, ezgi, müzikofolklorik yapı, Türk Din Müziği