- Ortaçağ Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 6 Sayı: 2
- XIV. Yüzyıl Anadolusu’nda Şehirli Zümrelerin Hediye Mefhumu
XIV. Yüzyıl Anadolusu’nda Şehirli Zümrelerin Hediye Mefhumu
Authors : Yaşar ERTAŞ
Pages : 706-722
Doi:10.48120/oad.1364487
View : 91 | Download : 76
Publication Date : 2023-12-26
Article Type : Research
Abstract :XIV. yüzyıl Anadolusu’nda şehirli halkın toplumsal hayatta hediyeleşmesi gündelik yaşam içinde ihtiyaç duydukları unsurlara dayanıyordu. Bunlar temelde beslenme, giyim-kuşam, ulaşım, para ve çeşitli ev eşyalarıydı. Yeme-içme temel ihtiyaç maddeleri olduğu için en çok alınıp verilen hediyelerdi. Kumaş, şehirlilerin gerçekleştirdikleri sosyal ve kültürel hadiselerde hediyeleşmenin esas ögelerinden biriydi. Şehir yaşamının neredeyse her yönünde yararlanılan binek hayvanları da sıklıkla hediye edilirdi. Ayrıca koşum takımları ve diğer gerekli malzemeler bu hediyeler arasındaydı. Aydınlatma gereci olarak çoğunlukla mum armağan edilirdi. Kıymetli madenler ve değerli taşlarla beraber para/sikke de bu hediye geleneği içinde bulunuyordu. Şehirli dinî zümre daha ziyade manevî anlamı olan birtakım unsurları hediyelik olarak görürdü. Örneğin tasavvufî çevrelerde hırka (ferace) giydirmek, başa külah takmak, ad koymak ve lakap takmak bu türden hediyeleşmeydi. İlmî zümrede kıymetli addedilen kitap gibi ögeler bu doğrultuda alınıp verilirdi. Bunların haricinde, diğer zümrelerle münasebetleri esnasında, sosyal ve siyasal yaşama özgü muhtelif eşya ve ürünler dinî zümrenin hediye mefhumu arasındaydı. Bu hediyeler dinî ve tasavvufi zümrelere çeşitli amaçlar bakımından sunulurdu. Örneğin kimi zaman özür mahiyetinde takdim edilirdi. Ayrıca din ve ilim yolunda harcanması ve bu müesseselerdeki görevlilerin ihtiyaçlarının karşılanması gibi bir dizi amaçları barındırıyordu. Yönetici zümre içindeki hükümdar ve ailesi, devlet adamları, askerler ve diğer memurların hediye geleneği esas itibariyle siyasî nitelik taşıyordu. Dolayısıyla kimi zaman bir şehir, vilayet, kale hediye olarak verilirken, kimi zaman ise meşrûiyyet aracı olarak hilat, kemer ve at armağan olarak takdim edilirdi.Keywords : XIV. yüzyıl, Anadolu, Şehirli, Zümre, Hediye, Mefhum.