II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ’NDE YASAKLI (MEMNÛ) DESTANLARLA VERİLEN MÜCADELE

Authors : Erdoğan Polat

Pages : 45-68

Doi:10.51553/bozifder.1179293

View : 16 | Download : 4

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research

Abstract :II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin varlığını sürdürebilmesi için ülkesine karşı yapılan dâhili ve hârici saldırılara karşı otuz üç yıl boyunca eğitim, bayındırlık, ulaşım ve teknoloji gibi sahalarda takip ettiği millî politikalarla ön plana çıkmıştır. Onun hizmetlerinden biri de yasaklı destanlar hususundadır. Yabancıların toplumsal hadiseleri istismar ettiği bu ortamda destanların takibi ve imhası noktasında Sultan, yeniden teşkilâtlandırdığı Zaptiye ve Hafiye teşkilâtından yararlanmıştır. İçinden geçilen hassas süreçte devlet yetkililerinin toplumsal barışa gösterdikleri önem yasaklı yayınlarla verdikleri mücadele üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır. Ermeni ve Rumlar dışında Türklerle ilgili muzır destanların yasaklanmasıyla ilgili alınan tedbirler de önem arz etmekteydi. Tebaanın kışkırtılmasına yönelik memnû destanların yasaklanması yeterli olmadığı durumlarda çıkarılan yeni kanunlarla da mücadelenin sürdürülmesi zamanın ruhunu anlamamız açısından mühimdir. Bu çalışmamızda Sultanın, tebaasını huzur ve barış içerisinde bir arada tutmak için bu konudaki izlediği siyaset tarzı arşiv belgeleri kullanılarak ortaya konulmuştur. Konuyla ilgili eserlerin yanı sıra Osmanlı resmî yazışmalarından istifade edilmesi yöntem olarak tercih edilmiştir. II. Abdülhamid’in Osmanlı Devleti’ni parçalanmaktan kurtarmak için verdiği mücadele, matbuat ve yasaklı destanlar üzerinden gösterilmiştir. Özellikle İstanbul çevresinde yakalanarak müsadere edilen bu destanların zaman zaman Anadolu kaynaklı olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmamızda Osmanlı vatandaşlarını kışkırtmaya matuf hamasi destanların gizlice basılıp dağıtılmaması için verilen mücadele ele alınmıştır. Bu kapsamda toplumsal ahlakı zayıflatacak muzır neşriyâta karşı verilen kavganın bir özeti de çalışmamızda gösterilmiştir.
Keywords : Osmanlı Tarihi, II. Abdülhamid, Destan, Ermeni, Rum, Memnû, Greek