ANADOLU MASALLARINDA "PADİŞAH OLMA" MOTİFİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Sagıp Atli

Pages : 1-17

Doi:10.31795/baunsobed.437771

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2018-06-15

Article Type : Research

Abstract :Geçmişten günümüze kadar gelen anlatmaya dayalı sözlü kültür unsurlarından birisi masallardır. Masallar toplumun değer yargıları, sözlü kültürü, inanç yapısı, gelenek ve görenekleri gibi farklı birçok hususta bilgi içermesi bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Bu araştırma, sözlü kültür ürünlerinden masalların metin merkezli inceleme yöntemlerinden biri olan Tarihi-Coğrafi Fin yöntemine dayanmaktadır. Bu kapsamda Anadolu coğrafyasından derlenmiş olan masallardaki "padişah olma” motifi ele alınmıştır. Çalışma bağlamında farklı zamanlarda tez ya da kitap olarak hazırlanan; Elazığ, Erzurum, Adıyaman, Balıkesir, Bingöl, Muş, Niğde, Van, Taşeli, Kastamonu, Manisa, Afyonkarahisar, Kilis, Isparta-Yalvaç, Isparta-Sütçüler, Karabük-Safranbolu, Mersin-Tarsus, Mersin-Erdemli, Burdur-Bucak, Amasya, Muğla, Iğdır, Kahramanmaraş, Gümüşhane ve Bayburt olmak üzere yirmi beş farklı yöreden derlenen toplam 1530 masal metni taranmıştır. Çalışmanın başında masal, masal inceleme yöntemleri, motif, masallardaki yönetim şekilleri ve yöneticiler gibi hususlarda giriş mahiyetinde bilgiler verilmiştir. Ardından yapılan inceleme sonucunda Anadolu masallarındaki "padişah olma” motifi; "İnsanlar Arasında Padişah Olma”, "İnsan Dışı Varlıklarda Padişah Olma” şeklinde iki ana başlıkta tasnif edilmiştir. İlk başlık kendi içinde "kuş uçurulması sonucu, soruyla imtihan sonucu, ok atılması sonucu, mükâfatlandırma sonucu, toplum tarafından sevilme sonucu, cezalandırma sonucu, saltanat usulü ve kahramanlık sonucu”; ikinci başlık ise "padişah seçilecek varlıkta insan olması şartının aranması sonucu” alt başlığına ayrılmıştır. Her başlıkta gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra masallardan örnekler sunulmuştur. Ardından taranan masallardaki padişah olma motifinin sayısal dökümü yukarıda belirtilen başlıklar altında yörelere göre dağılımıyla birlikte tablo hâlinde ortaya konulmuştur. Ayrıca tablodaki sayısal verilerin belirlenen başlıklara göre grafiği de çizilmiştir. Böylece masallardaki yönetim yapılanmasının nasıl olduğu ve en üst noktadaki yönetime kimin geçeceğinin ne şekilde belirlendiği gibi siyasal kuralların bu çalışmayla birlikte ayrıntılı olarak izahı yapılmıştır. 
Keywords : Anadolu, Masal, Motif, “Padişah Olma” Motifi