XIX. Yüzyıl Basınının Modern Arap Edebiyat Dilinin Oluşumundaki Rolü

Authors : Muhammet Günaydın

Pages : 201-220

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2008-01-01

Article Type : Other

Abstract :Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı-Arap dünyasında meydana gelen sosyo-politik ve kültürel gelişmeler modern Arap edebiyat dilinin oluşumunda önemli bir rol oynamıştır. Dönemin en etkili yazarlarından biri olan ve bazı çağdaşları tarafından \"zamanının Cahizi\" olarak nitelendirilen Mısırlı yazar İbrahim el-Müveylihi\'nin (1846-1906) çalışmaları bu yeni dilin oluşumunda önemli bir yer tutar. Mısır, İtalya, Fransa ve İngiltere\'de, Hilafe, Ittihad, Enba\' ve Misbahü\'ş-Şark gibi çeşitli dergiler çıkarmış olan yazar daha çok Osmanlı aleyhtarı söylemi ile tanınmıştır. Fakat bununla beraber el-Müveylihi, İngiltere\'de bulunduğu sırada kaleme aldığı, İngiltere\'nin Ortadoğu politikalarını eleştiren muhal if yazıları sebebiyle II. Abdülhamit tarafından özel bir davetle İstanbul\'a gelmiş, 1886-1895 yılları arasında Maarif Nezaretinde bir devlet görevlisi olarak çalışmış­ tır. Mısır\'a döndükten sonra İstanbul izlenimlerini İngiliz yanlısı el-Mukaddem ad¬ lı aylık bir dergide seri makaleler halinde yayımlamış, daha sonra bu makaleleri toplayarak Ma Hünalik adıyla kitap olarak neşretmiştir (1896). El-Müveylihi kita¬ bının başında, amacının \"sultanı, etrafında dönen dolaplar hakkında uyandırmak\" ve \"Mısır halkını payitahtta neler olup-bittiği hususunda aydınlatmak\" olduğunu belirterek bunu entelektüel sorumluluğun bir parçası olarak yaptığını ima eder. Giriş bölümü ve on üç makaleden oluşan kitap, kendisini Osmanlı\'ya bağlı hisseden Mısır milliyetçisi bir yazarın, yaşadığı dönemdeki Osmanlı yönetimini eleştirel bir betimlemesidir. Yeni bir düzenlemeyle 2007 yılında Mısır\'da yeniden basılan eserin İngilizce tercümesi 2008 yılında Amerika\'da, Arap dili ve edebiyatı profesörü Roger Allen tarafından yapılmış, Türkçe tercümesi ise Muhammet Günaydın tara¬ fından sürdürülmektedir. Bu makale, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Mısır merkezli olarak gelişen ve modern Arap kültür ve edebiyatının rönesansı olarak kabul edilen Nahda bağlamında, İbrahim El-Müveylihi\'nin Ma Hünalik adlı eserinin, tarihi, edebi ve lingüistik açılardan disiplinler arası bir analizidir.
Keywords : Müveylihi, Ma Hünalik, Mısır basını, Mukattam, Edebiyat Dili