MARZUBANNÂME’DEKİ BAZI BİRLEŞİK FİİL YAPILARININ ANLAMSAL DÜZLEMİ

Authors : Melike Somuncu

Pages : 1109-1128

Doi:10.21550/sosbilder.689977

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2020-07-31

Article Type : Research

Abstract :Tarihî Türk lehçelerine bakıldığında ver-, iste-, bil-, u-, gel-, ol- gibi birçok fiile, birleşmiş olduğu diğer fiilimsi taşıyan kelimeyle anlam değeri yüklenmektedir. Marzubannâme’de yer alan bazı birleşik fiillerin biçimbirim, sözcük birim ve anlamsal düzlemindeki değişkenlikleri oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışmada Marzubannâme’den kısaca bahsedildikten sonra Türkoloji’de birleşik fiil ve kullanım sahası hakkında bilgi verilmektedir. Çalışmanın esas amacı Marzubannâme’de yer alan bazı birleşik fiil yapılarının anlamsal düzlemini irdelemek olduğu için anlam biliminin iki temel yönü olan derin yapı ve yüzey yapı kavramlarına değinilerek isim fiil yardımıyla kurulan -mAk iste-, -mAk ol; sıfat fiil yardımıyla kurulan -AcAk ol-, -mIş ol-, (eğer) -AsI ol- + -sA, -Ar / -Ur ol-; zarf fiil yardımıyla kurulan isteyü var- yapıları hem biçimbirim hem sözcük birim hem de anlamsal düzlemde incelenmiş ve metinde kullanılma sıklıkları sunulmuştur. Böylece bu yapılar içerisinde Türkiye Türkçesinde kullanılan ve anlamsal değişime uğrayanlar ile Türkiye Türkçesinde kullanılmayanlar ve bu yapıların anlamsal düzlemi tespit edilmiştir.
Keywords : Marzubannâme, birleşik fiil, biçimbirim, anlamsal düzlem