- Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 21 Issue: 39
- FARS EDEBİYATINDAKİ HAMSELER
FARS EDEBİYATINDAKİ HAMSELER
Authors : Çetin Kaska
Pages : 877-914
Doi:10.21550/sosbilder.608354
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2020-07-31
Article Type : Research
Abstract :İran ve Türk edebiyatında beş mesneviden oluşan mecmualara hamse adı verilmiş ve hamse yazanlara hamsenüvis denilmiştir. Hamse yazımı ilk önce İran’da başlamıştır. Fars edebiyatında hamse türünün kurucusu şair Nizâmî-i Gencevî’dir. Nizâmî’nin hamsesi "Penc Genc” adıyla da bilinmektedir. Fars edebiyatında Nizâmî’den sonra Emîr Hüsev-i Dihlevî, Hâcû-yı Kirmânî, Abdurrahmân Câmî, Feyzî-i Dekenî ve Kâsımî-i Gunâbâdî gibi şairler hamse yazmıştır. İran’da Sâmânîler ve Gazneliler dönemlerinde "Şâhnâme” yazımı revaçta olduğundan, bu iki dönemde hamse yazılmamıştır. Selçuklular döneminde ortaya çıkan hamse İran’da en çok Safevîler döneminde revaç kazanmıştır. Kaçarlar döneminden sonra hamse yazımı son bulmuştur. Hicri sekizinci yüzyılda Nizâmî tarafından söylenen hamse, hicri on dördüncü yüzyıla kadar İran ve İran kültürünün hâkim olduğu topraklarda hâkimiyetini sürdürmüş ve bu zaman aralığında birçok İranlı, Türk ve Hintli şair Nizâmî’yi taklit ederek mesneviler yazmıştır. Farsça yazılan hamseler Osmanlı dönemi Türk şiirini geniş ölçüde etkilemiştir. Bu makalede Fars edebiyatında hamse yazan elli dokuz şairin hamseleri ele alınmıştır.Keywords : hamse, Fars Edebiyatı, Nizâmî-i Gencevî, Fars Şiiri