Yüklem, Yalnız Özneyi mi İçinde Taşır?

Authors : Kerime Üstünova

Pages : 241-250

View : 30 | Download : 9

Publication Date : 2006-12-01

Article Type : Other

Abstract :Türkçede, "Sözlüksel özne, yüzey yapıda olsa da olmasa da, yüklemde yer alan kişi ekleri, bize özneyi verir.” söylemi yaygındır. Aldım, gönderdik, vurdun vb. Ancak bu durum, yalnız etken çatılı eylemler için geçerlidir. Edilgen çatıda durum değişir. Geçişsiz-edilgen çatılı eylemler, oluş ifade ettiklerinden yalnız üçüncü teklik kişiyle çekimlenmesin karşın, geçişli-edilgen çatılı eylemler kılış bildirdiklerinden kişi eklerinin tümüyle çekimlenebilirler. Edilgen eylemin geçişli oluşu, çevresinde eksiz belirtme durumuna girmiş ad değerindeki bir birimin bulunmasını zorunlu kılar. İşte, geçişli-edilgen çatılı eylem çekiminde (alındım, gönderildik, vuruldun vb.) yer alan kişi eki, eylemi yapana (özneye) değil, eylemden etkilenen eksiz belirtme durumuna girmiş bu birime (nesneye) gönderme yapar. Bu da, yüklem içinde her zaman öznenin barınmadığına, bazı durumlarda nesnenin de barındığına işaret eder
Keywords : Edilgen, geçişli, özne, nesne