Batı Afrika’nın Bilinen İlk Devleti; Gana (Gâne) İmparatorluğu

Authors : Arif Demirer

Pages : 46-58

Doi:10.18506/anemon.1307095

View : 42 | Download : 36

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı Batı Afrika’nın bilinen ilk devleti Gana İmparatorluğu’nun MS III. yüzyıldaki kuruluşundan XIII. yüzyıl başlarındaki yıkılışına kadarki geçmişini siyasi, ekonomik ve kültürel yönleriyle incelemektir. Gana adının ne anlama geldiği ve kökenine dair değerlendirmelerde bulunularak imparatorluğun kuruluşu anlatılmıştır. Gana’nın kuruluş devrine ilişkin yazılı bir bilgi olmaması nedeniyle ilk dönemleri Wagadu efsanesi üzerinden incelenmiştir. Miladi VIII. yüzyıldan itibaren yazılı kaynaklarda adından bahsedilen Gana İmparatorluğu’nun Arapça eserlerde ne şekilde anıldığı ve gelişim gösterdiği analiz edilmiştir. Endülüslü coğrafyacı Bekrî’de geçen tarihi kayıtlara ve arkeolojik çalışmaların sağladığı verilere dayanarak imparatorluk başkenti Kumbi Saleh’in nasıl inşa edildiği, gelişimi ve büyüklüğü anlatılmıştır. İmparatorluğun ticari yaşamına değinilerek başkent Kumbi Saleh’in Batı Sahra ticaretindeki konumu ve önemi vurgulanmıştır. Altının ve tuzun el değiştirme süreci incelenerek imparatorluk ekonomisine katkısı değerlendirilmiştir. İmparatorluğun nasıl yönetildiğine kısaca değinilerek Kraliyet mahkemesinin tasviri yapılmıştır. Gana’ya hâkim olan dini inanış ve ölü gömme adetleri Bekri’de geçen bilgiler üzerinden ele alınmıştır. Son olarak İmparatorluğun askeri gücüne vurgu yapılarak yıkılış süreci ve yerinde kurulan devletlerden bahsedilmiştir.
Keywords : Gana İmparatorluğu, Batı Afrika, Kumbi Saleh, Wagadu Efsanesi, Bekri