Başkurtçayla Tanıklanabilen Eski Türkçe Hapaxlar

Authors : Hülya Yildiz

Pages : 747-762

Doi:10.26650/TUDED2021-977802

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research

Abstract :Türk dil ailesinin Kıpçak grubuna ait ayrıksı bir dil olan Başkurtça, anlambilimi, söz varlığı ve söz yapımı bakımından hem Kıpçak grubuna hem de diğer Türk dillerine kıyasla kimi eskicil ögeler barındırır. Söz varlığı açısından bakıldığında, günümüz Türk dillerinde kullanımdan düşmüş bulunan çok sayıda Eski Türkçe sözcüğün eskicil anlamlarını koruyarak Başkurtçada varlığını sürdürdüğü görülmektedir. Eski Türkçenin söz varlığının neredeyse dörtte biri hapaxlardan oluşur. Bu makale Eski Türkçe metinlerde hapax olarak geçen Türkçe söz varlığı ile Başkurtçanın söz varlığını karşılaştırmak amacıyla yazılmıştır. İncelemenin sonucunda, 32 Eski Türkçe hapaxın Başkurtçada hâlâ varlığını sürdürdüğü gösterilmiştir. Makalede ele alınacak Eski Türkçe hapaxlar bagırlan-, bıçış-, bürçäklän-, bürgälän-, ärsäklän-, ätlä-, ıtla-, isiglä-, kadışla-, karlan-, käçtür-, kıdıgla-, kutan-, küglän- I, küzä-, örüm, talagu, tarmaklan-, tartışlıg, tayış-, tämürlük, tişät-, tüplän-, tüplät-, tüşlük, üklüş-, yazlat-, yemsin-, yersin-, yetizlik, yıgım, yıglış- ve yunçıt- sözcükleridir. Çalışma üç bölüm olarak tasarlanmıştır: Giriş bölümünde hapax terimi, Başkurtça ve makalenin düzenlenişi üzerine kısaca bilgi verilmektedir. İkinci bölümde Başkurtça ile yapılan karşılaştırma sonucunda hapax olma niteliğini yitiren 32 Eski Türkçe sözcük ele alınmaktır. Üçüncü bölüm ise elde edilen bulguların özetlendiği Sonuç bölümüdür.
Keywords : Hapax, Başkurtça, etimoloji, Eski Türkçe, Kaşgarlı Mahmut