Enstitü Çıkışlı Yazarların Köy Gerçeğine Yaklaşımları (1950–1960)

Authors : Halil Ibrahim Ünser

Pages : 709-722

Doi:10.26650/TUDED2021-913548

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research

Abstract :1950’li yıllara kadar toplumcu gerçekçi Türk romanında sosyalist söylemi kırsal yaşantıda doğrulama çabası ön plana çıkmış ve bu çaba, devrimci bir siyasi özne işlevi görecek sanayi proletaryası yokluğunu köydeki çatışma unsurlarıyla telafi etme esasına dayandırılmıştır. 1950’li yıllarda ise Cumhuriyet’in değerlerini köylere ileterek köylüleri bilinçlendirecek öğretmenleri yetiştirmek üzere kurulan Köy Enstitülerinin ilk mezunları, kendilerini toplumcu gerçekçi edebiyatın içinde bulmuş ve zaman içinde onun önemli bir kolunu oluşturmuşlardır. Aydınlanmacı bir ütopyanın hayata geçirilmesi için kilit rol oynaması planlanan bu öğretmen yazarlar sosyalist eğilimlerinin yanında Cumhuriyet değerlerine bağlılıklarından kopmamışlar, bu yönleriyle dünya görüşü olarak diğer toplumcu gerçekçi yazarlardan farklılaşmışlardır. Bu farklılığın sanatsal boyutunun köyün içinden gelen bu yazarların köy gerçeğine bakışında belirginleştiği görülmektedir. Bu çalışmada Mahmut Makal, Fakir Baykurt, Talip Apaydın’ın, 1950-1960 yılları arasında yayımlanan, köy hayatının gerçekliklerini, yetiştikleri ve görev yaptıkları köyden bakarak dile getirdikleri eserlerinde işlenen siyasi meseleler yukarıda verilen hususlar çerçevesinde ele alınmış, bu açıdan temsil niteliği gösteren, köylerdeki iktisadi durumun çarpıcı bir biçimde gösterildiği Bizim Köy, kapsamlı bir köy-köylü çözümlemesi olan Yılanların Öcü ve tarımda makineleşme meselesine giriş özelliği taşıyan Sarı Traktör isimli eserlerde köye ve köylüye yaklaşımın gerçekçilik ekseninde ana toplumcu gerçekçi akımdan farklılıkları incelenmiştir.
Keywords : Köy Enstitüleri, Gerçekçilik, Bizim Köy, Yılanların Öcü, Sarı Traktör