- Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
- Vol: 61 Issue: 1
- Mekânlar ve Türler Karşılaştığında: Bir Osmanlı Venüs’ü
Mekânlar ve Türler Karşılaştığında: Bir Osmanlı Venüs’ü
Authors : Zeynep Nur Şimşek
Pages : 303-318
View : 14 | Download : 7
Publication Date : 2021-07-08
Article Type : Other
Abstract :Yazdıkları romanların yanı sıra klasik şiir geleneğini devam ettirdikleri için edebiyat tarihinin "ara nesil” olarak adlandırdığı yazarlardan biri de Mehmed Celâl’dir. Romanları, sert çizgilerle kategorileştirilen klasik ve modern edebiyat ayrımına ters düşecek derecede melez yapıda olan Mehmed Celâl 1886 yılında, kendi deyimiyle, Venüs isimli bir "romancık” yazar. Mitolojik Venüs anlatısını dönüştürerek Osmanlı bağlamında yeniden kurguladığı novellasında farklı geleneklere ait edebî türler bir aradadır. Bu sayede, aruz kalıpları ile yazılmış şiirlerin bulunduğu ilginç bir Venüs metni ortaya çıkar. Venüs’teki çeşitlilik sadece türlerle de sınırlı değildir. O dönemde yazılan romanlardan farklı olarak Venüs’te karşı cinslerin karşılaşma alanı deniz hamamlarıdır. Hikâyenin ana karakteri olan Şair, Venüs ismini verdiği sevgilisiyle İstanbul’un gizli kalmış ormanlarında görüşür. Onu, metinde kalabalıklara rastlanılan tek mekân olan deniz hamamında yüzerken izler. Mitolojik anlatıyla da denk düşecek şekilde Venüs, deniz ve tabiat tasvirleriyle birlikte anlatılır. Mehmed Celâl’in metnin başında yaptığı açıklamalar, sayfiye yerlerinde kurulan deniz hamamlarının dönemin halkı için alternatif bir kamusal alan teşkil ettiğini gösterir. Bu çalışma, arkaik Venüs anlatısının Osmanlı’daki bir yazar tarafından nasıl dönüştürüldüğünü görmeyi amaçlıyor. Henüz Latinize edilmediği için gölgede kalmış bu metni, türsel ve mekânsal çeşitlilikler üzerinden incelemeye açıyor.Keywords : Mehmed Celâl, Venüs, mitoloji, metinlerarasılık, deniz hamamları