Bî‘at-nâme türüne bir örnek: Nakşî İbrahim Efendi’nin Bî‘at-nâme’si

Authors : Ismail Yildirim

Pages : 341-356

Doi:10.29000/rumelide.808719

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2020-10-21

Article Type : Research

Abstract :Hz. Peygamber, ashabı ile farklı zamanlarda ve değişik konularda biatlar gerçekleştirmiştir. Bu biatlara zaman zaman kadınlar da eşlik etmiştir. Biatların içeriğini çoğu zaman itaat, takva, cihat ve güzel ahlâk oluşturmakla birlikte biata katılanlar verdikleri biattan dönmeyeceklerine dair söz vermişlerdir. Söz verme hadisesi tek taraflı olmayıp iki tarafı da bağlayan bir sözleşmedir. Hz. Peygamber’in Birinci ve İkinci Akabe biatları ayrıca Hudeybiye’de gerçekleştirdiği Bi‘atü’r-Rıdvan bu minvalde teşekkül etmiş biatlardır. Kur’an-ı Kerim’de "mübâya‘a” şeklinde ifade edilen bu ibare, hem Arap hem de Türk-İslâm kültürüne mensup müelliflerin dikkatini çekmiş, Resul-i Ekrem’in biatlarını ihtiva eden Bî‘at-nâme türünde edebi metinler kaleme almışlardır. Türk edebiyatında en belirgin örneğini Sun‘ullah-ı Gaybî’de (ö. 1676 ?) müşahede ettiğimiz Bî‘at-nâme, Sünbülî tarikatı şeyhi Nakşî mahlaslı İbrahim Efendi (ö. 1702) tarafından da kaleme alınmıştır. İstanbul’da doğan şair, burada farklı camilerde vaaz ve nasihatlarda bulunmuştur. Halvetiyye’nin Sünbüliyye koluna intisap ederek bu tarikatın manevi eğitim ve terbiyesinden geçmiştir. Arapçaya da vâkıf olduğu bilinen şair, XVII. asırda Türk tasavvuf edebiyatının önemli bir temsilcisi konumundadır. Divan’ı ile meşhur şairin beş sayfadan müteşekkil "Hâzâ Risâle-i Kutbü’l-Ârifîn Nakşî Efendi es-Sünbülî” başlıklı Bî‘at-nâme risalesi Hz. Peygamber’in Akabe ve Bi‘atü’r-Rıdvan sözleşmelerini muhtevidir. Bu makalede kısaca "biat” kelimesi, içeriği ve Hz. Peygamber’in biatları konu edilmiştir. Sonrasında yurt içi kütüphanelerinde kayıtlı Bî‘at-nâmelerle birlikte müellifin biyografisi ve söz konusu eserinin çevriyazılı metni verilmiştir.
Keywords : Hz. Peygamber, biat, Bî‘at-nâme, Nakşî İbrahim Efendi, Hâzâ Risâle-i Kutbü’l-Ârifîn Nakşî Efendi es-Sünbülî