ANTALYA İLİ GÜNDOĞMUŞ İLÇESİ AĞIZLARININ STANDART TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEN FARKLI SES VE ŞEKİL BİLGİSİ ÖZELLİKLERİ

Authors : Emine Atmaca, Emre Kanik

Pages : 91-105

Doi:10.31455/asya.986963

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2021-09-29

Article Type : Research

Abstract :Gündoğmuş (eski adı: Eksere (< Rumca kserê "kuru kaya”) ilçesi, Antalya’nın 153 km doğusunda, Akseki-Konya yolunun 32 km. güneyinde yer alan yayla ilçelerden biridir. İlçede Akdeniz iklimi hâkim olmakla birlikte kışları sahile kıyısı olan diğer ilçelere oranla daha sert ve yazları da daha serindir. Yörük ve Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı bilinen Antalya ili Gündoğmuş ilçesi, coğrafi yapısı itibariyle dışarıdan göç alamaması münasebetiyle kendine has sosyokültürel dokusunu günümüze değin koruyabilmiştir. Ancak son yıllarda bilim ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak ilçenin sosyokültürel yapısında büyük değişiklikler yaşanmaktadır. Öyle ki basın yayın organlarının hemen hemen her eve girmesi, ulaşımın kolaylaşması, yayla turizminin yaygınlaşması, okuryazarlık oranlarının artması gibi sebepler yörenin ağız özelliklerinin sağlıklı bir şekilde derlenmesini engellemektedir. Bu gibi sebepler dolayısıyla diğer Türkiye Türkçesi ağızlarında olduğu gibi Gündoğmuş ağzı da Standart Türkiye Türkçesinin etkisinde kalmakta kendine has ses ve şekil bilgisi özelliklerini hızlıca kaybetmektedir. Bilindiği üzere Standart Türkiye Türkçesinin söz varlığındaki zenginliğinin ortaya çıkarılmasında son derece önemli olan bu ağızlar, kaybolmadan önce bir an evvel derlenip kayıt altına alınmalı ve derlenen bu malzemeler ayrıntılarıyla incelenip tasnif edilmelidir. Bu çalışmada, Antalya iline bağlı Gündoğmuş ilçesinin köylerinin/mahallelerinin tamamına ulaşılmış, ağız özelliklerini en iyi yansıttığı düşünülen kaynak kişilerden belli konularda metin ve kelime derlemeleri yapılmıştır. Bu derlemelerden elde edilen veriler ışığında yöreye ait Standart Türkiye Türkçesinden farklılaşan ses ve şekil bilgisi özellikleri maddeler hâlinde sıralanmıştır. Çalışmanın devamında yörenin belli ağız özellikleri temelinde ağız bölgelerinin sınırları da çizilerek harita üzerinde gösterilmiştir.  
Keywords : Antalya, Türkiye Türkçesi Ağızları, Gündoğmuş Ağızları, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi