Abstract :Bu çalışma Georgiy İvanoviç Karpov’un Türkmenlerin tarihi ile ilgili 1934 yılında daktilo ile kaleme aldığı “1920-24 yılları arasında Türkmenistan’da Basmacılık ile Mücadele” isimli eserinin, Türkmenistan Bilimler Akademisi Merkez Bilimsel Kütüphanesi’nde bulunan 28 sayfadan oluşan çalışmasının yayınıdır. Eser Türkmenistan’da 1920-24 yıllarında ortaya çıkan Basmacılık hareketini konu edinmektedir. Bu eserde, XX. yüzyılın Türkmen tarihinin temel konularından olan Basmacılık hareketi, yazar tarafından Sovyet tarih anlayışı ve tarih yazıcılığıyla yaklaşılmakta ve Basmacılık’ın 1920-1924 döneminde Türkmenistan’da artmasının nedenleri üzerinde durulmaktadır. Karpov, Türkmenler arasında ortaya çıkan Basmacılğı, ulusal bir mücadeleyi aşan bir hareket olarak tanımlamanın gerekli olduğunu ifade etmektedir. Bunun geniş ölçekli ortaya çıkmasının nedenini ise, Rusya İmparatorluğu dönemindeki siyasi ve ekonomik birlikte o dönemden kalan ulusal gruplar olduğu belirtmektedir. Basmacı hareketinin Türkmen topraklarındaki yaptığı mücadeleleri ve onların verdiği zayiatı ayrıca kayıt etmiştir. Bu bağlamda Basmacılık hareketinin 1925 yılına gelindiğinde, liderlerinin öldürüldüğünü, yaralandığını, yakalandığını, teslim olduğunu, esir edildiğini ve Türkmen topraklarından çıktıklarını açıklamaktadır. Görüldüğü gibi “Basmacılık Hareketi”, Karpov’un XX. yüzyılın 20-30 yıllarında Türkmenlerin tarihi hakkındaki bilimsel görüşünün ortaya koyduğu temalardan biridir. Baymirza Hayit eserinde Basmacılığı “Ruslara karşı genel milli hareket” olarak tanımlarken, Karpov ise değişik yaklaşım benimsemektedir. Aynı şekilde Türkmen Karaş Han oğlu Yomudskiy “Türkmenler ve İhtilal” adlı yazısında Basmacı lideri Cüneyt Han’ı (Çapıkov) yiğitlik ile tasvir ederken, Karpov yazısında “haydut” olarak açıklamaktadır. Bu nedenle bu çalışma, Sovyet tarihçiliğinin bu olaylara bakış açısını ortaya koyması açısından önem arz etmektedir. Karpov’un bu eseri, Sovyet Türkmenistanı’nda belgeler bağlamında yapılan ilk ve önemli çalışmalardan biridir. Keywords : Karpov, Türkmenler, Basmaclık Hareketi, Hocakulu, Mücadele
